ไร่วังน้ำค้าง หมู่ 11 ตำบลปะเหลียน อำเภอปะเหลียน จังหวัดตรัง ถูกโอบล้อมไปด้วยเขาเล็กๆ เรียกได้ว่าตั้งอยู่ท่ามกลางหุบเขา อุณหภูมิบริเวณไร่จึงต่ำกว่าด้านนอก พื้นที่ทั้งหมด 150 ไร่ ครึ่งหนึ่งของพื้นที่ทั้งหมดปลูกส้มโชกุน ส่วนพื้นที่อีกครึ่งที่เหลือเจ้าของไร่วังน้ำค้างปลูกไม้ผลอื่นอีก คือ ทุเรียน มังคุด และเงาะ
ไร่วังน้ำค้าง มีคุณอดิเรก คงวิทยา วัย 50 ปีเศษ เป็นเจ้าของ บริเวณนี้มีเพียงไร่วังน้ำค้างแห่งเดียวที่ปลูกไม้ผลยืนต้นไว้รับประทานและจำหน่ายในเชิงพาณิชย์
คุณอดิเรก เป็นชาวจังหวัดตรังโดยกำเนิดด้วยพื้นเพเป็นชาวใต้การปลูกยางพาราก็เป็นสิ่งที่เห็นมาตลอดตั้งแต่เด็ก เมื่อเติบโตขึ้นมีที่ดินพอทำกินจึงปลูกยางพาราเช่นเดียวกับเพื่อนบ้าน ต่อมาเมื่อเล็งเห็นราคาผลผลิตที่สูงขึ้นอย่างต่อเนื่องในตลาดผลไม้จึงเปลี่ยนแนวคิดนำทุเรียนสายพันธุ์ดีจากจังหวัดจันทบุรีมาปลูก เริ่มต้นปลูกจำนวน 800 ต้น แต่เพราะไม่มีพื้นฐานความรู้ในการปลูกไม้ผลทำให้ 8 ปีแรกไม่ได้ผลผลิต เมื่อศึกษาการปลูกทุเรียนอย่างจริงจัง กระทั่งได้ผลผลิตเป็นที่น่าพอใจ และวางขายในตลาดเมืองตรังได้ราคาดี แต่เมื่อกระแสรักสุขภาพเริ่มเข้ามา ทำให้ปริมาณการบริโภคทุเรียนลดลง เมื่อคำนวนต้นทุนการผลิตแล้ว คุณอดิเรกเห็นว่าไม่คุ้ม จึงตัดสินใจเลิกปลูกจำหน่ายเชิงพาณิชย์ โชคดีที่มีแผงค้าผลไม้ในตลาดเมืองตรังเป็นของตนเอง จึงไม่ต้องฝากขาย หรือรอให้พ่อค้าแม่ค้าที่รับซื้อมากดราคา
การปลูกและการดูแล
คุณอดิเรก ปลูกส้มโชกุน 2 แบบ คือ 1.ระยะห่างระหว่างต้น 6 เมตร ระยะห่างระหว่างแถว 4 เมตร และ 2.ระยะห่างระหว่างต้น 5 เมตร ระหว่างห่างระหว่างแถว 5 เมตร
แบบที่ 1 เป็นแปลงส้มโชกุนชนิดเดียว ไม่มีไม้ผลอื่นปะปน
แบบที่ 2 เป็นการปลูกส้มโชกุนในแปลงเงาะ ซึ่งระยะห่าง
ระหว่างต้นและแถวของต้นเงาะอยู่ที่ 10×10 เมตร
ซึ่งข้อเสียของการปลูกแบบที่ 2 คือ ต้นชิดกันเกินไป
แต่มีวิธีแก้ไขโดยการแต่งกิ่งให้เล็กลงและสูงขึ้น
แต่ปัญหาที่ตามมา คือ ต้องใช้แรงงานเก็บส้มที่อยู่สูง
และการแต่งกิ่งสูง
คุณอดิเรกอธิบายถึงการปลูกว่าก่อนปลูกให้ขุดหลุมลึก 50 เซนติเมตร ปากหลุมกว้าง 50 เซนติเมตร วางกิ่งตอนลงหลุม แล้วนำปุ๋ยคอกคลุกเคล้ากับดินที่ขุดขึ้นมา จากนั้นก็นำดินกลบลงไปในหลุม ไม่ต้องอัดดินแน่น ไม่ต้องรดน้ำ เพราะลงปลูกในเดือนพฤษภาคม ซึ่งตรงกับฤดูฝน ส้มจะได้น้ำจากน้ำฝนในฤดูพอดี เป็นความโชคดีที่ดินบริเวณไร่วังน้ำค้างเป็นดินเหนียว ซึ่งสภาพของดินเหมาะสำหรับปลูกส้ม หากปลูกส้มในดินร่วนปนทรายจะทำให้ส้มมีรสชาติเปรี้ยวมากกว่าหวาน
การให้น้ำ นับตั้งแต่ลงปลูกจะงดให้น้ำจนกว่าจะเข้าฤดูร้อน ในช่วงเดือนมกราคม หรือ เดือนกุมภาพันธ์ หรือเมื่อส้มมีอายุประมาณ 8-9 เดือน เพราะดินที่ได้จากน้ำฝนจะอุ้มน้ำไว้และ
เก็บความชื้นได้นาน เมื่อเข้าสู่ฤดูร้อน ดินค่อนข้างแล้ง ให้รดน้ำโดยการเปิดสปริงเกลอร์ประมาณ 20 นาที จากนั้นเว้นระยะ 5 วัน แล้วให้น้ำในปริมาณเท่าเดิมใหม่ ทำแบบนี้จนกระทั่งเข้าฤดูฝนจึงหยุดให้น้ำ
สำหรับปุ๋ยนั้น คุณอดิเรกคำนึงถึงความปลอดภัยของผู้บริโภค พยายามทำให้ส้มโชกุนของไร่วังน้ำค้างปลอดสารเคมีมากที่สุด โดยให้ปุ๋ยคอกในช่วงที่ฝนเริ่มตก โรยรอบต้น ไม่ต้องพรวนดิน และให้ครั้งเดียวต่อปี ส่วนปุ๋ยเคมีให้เฉพาะช่วงที่ต้องการให้ต้นสมบูรณ์ คือ ระหว่างที่ส้มมีอายุ 1-3 ปีแรกควรให้ปุ๋ยเคมี ทุก 3-4 เดือน เมื่อต้นมีสภาพสมบูรณ์แล้ว ก็ให้เฉพาะปุ๋ยคอกเพียงอย่างเดียว
การแต่งกิ่งควรเริ่มเมื่อส้มเริ่มแตกยอดอ่อนแรก เพื่อให้ส้มได้รับธาตุอาหารอย่างทั่วถึง ไม่แย่งอาหารกัน นอกจากแต่งกิ่งด้านนอกของต้นแล้ว ควรแต่งกิ่งด้านในของต้นด้วย เพื่อให้อากาศและแสงผ่านเข้าถึงต้นด้านใน ป้องกันโรคและแมลงที่อาจเกิดขึ้นได้ ซึ่งการแต่งกิ่งด้านในให้อากาศและแสงผ่านเข้ากลางลำต้น ช่วยได้มาก โดยคุณอดิเรกบอกว่า การแต่งกิ่งด้านในช่วยลดปัญหาโรคและแมลงได้มาก ซึ่งตั้งแต่ปลูกส้มมาเป็นเวลากว่า 10 ปี ยังไม่ประสบปัญหาโรคและแมลงแม้แต่ครั้งเดียว
คุณอดิเรกแนะนำว่าส้มโชกุนที่ดี ต้องมีรสชาติหวานนำเปรี้ยวตาม ผลส้มโชกุนจะทรงแป้น หากสุกได้ที่บริเวณก้นจะมีรอยบุ๋ม
ผลผลิตที่ได้ต่อรุ่นอยู่ที่ 80 กิโลกรัมต่อต้น คุณอดิเรกมีคนงานคัดแยกขนาดส้ม โดยใช้เครื่องบรรจุส้มที่ได้ขนาดไว้ให้ลูกค้าประจำมารับไปวางจำหน่ายที่ห้างสรรพสินค้าชื่อดังในกรุงเทพฯ บางส่วนที่ไม่ได้ขนาด คุณอดิเรกจะนำไปวางขายหน้าร้านในตัวเมืองตรังในราคากิโลกรัมละ150 บาทส้มโชกุนจากไร่วังน้ำค้างของคุณอดิเรกถือเป็นของขึ้นชื่อจังหวัดตรัง และสวนส้มโชกุนของไร่วังน้ำค้างเปิดให้ผู้สนใจเยี่ยมชมและศึกษา
ติดต่อสอบถามได้ที่ คุณอดิเรก คงวิทยา
ไร่วังน้ำค้าง หมู่ 11 ต.ปะเหลียน อ.ปะเหลียน จ.ตรัง
โทร : 087 271 5052
